معراج السعاده صفحه 138

آن اشرف نیست .

سیم : علم فقه ، که به وسیله آن کیفیت عبادات و معاملات و حلال و حرام و آداب و احکام فهمیده می شود . و تحصیل این سه علم ، واجب و لازم است . و همچنین علومی که مقدمات تحصیل این علوم اند مانند : علم لغت عرب و حدیث و تفسیر ، و لیکن وجوب تحصیل آنها از باب مقدمه است .

علم اصول عقاید

اما علم الهی (که آن را علم اصول عقاید نیز گویند) واجب است بر هر کسی که تحصیل آن نماید ، واحدی در جهل آن معذور نیست . و لیکن نه چنان است که جمیع مسائل ، که در کتب «حکمیه» (1) نسبت به علم الهی داده اند ، و از مسائل این علم شمرده اند ، دانستن آنها واجب و اعتقاد به آنها لازم باشد ، بلکه قدر واجب از آن ، وآنچه امت «مختاره» (2) بر آن اجماع نموده اند این است که : بدانی که از برای عالم ، آفریدگاری است موجود و «واجب الوجود» ، (3) و در «الوهیت» ، (4) شریکی از برای اونیست ، و از اجزا و ترکیب «منزه» ، (5) و از جسمیت و عوارض آن «مقدس» (6) است ، وجوداو عین ذات اوست ، و ذات او عین صفات اوست ، بر زمان و زمانیات ، و مکان ومکانیات مقدم و از آنها بالاتر است ، نه زمانی به او احاطه نموده و نه مکانی او را فروگرفته ، بلکه دست تصرف زمان و زمانیات از دامن کبریای او کوتاه ، و آلایش مکان ومکانیات را در ساحت جلالش راه نیست ، و زنده ای است قدیم ازلی ، که ابتدائی از برای وجودش نبوده ،

1- 41. کتاب های حکمت و فلسفه .
2- 42. پیروان برگزیده ، که مقصود مسلمانان (پیروان حضرت محمد - صلی الله علیه و آله و سلم - ) است .
3- 43. کسی که وجودش ضروری و ذاتی است و در وجود محتاج دیگری نیست ، در اصطلاح متکلمین و فلاسفه به ذات حق ، واجب الوجود گویند همان گونه که غیر از ذات حق را ممکن الوجود نامند .
4- 44. صفت خدائی ، در اصطلاح عرفا به «مرتبه ایجاد» ، مرتبه «الوهیت» اطلاق می کنند و آن بعد از مرتبه فیض اقدس و مقدس است . و همچنین به مرتبه الوهیت«و احدیت» و «ربوبیت» نیز اطلاق می کنند . جهت اطلاع بیشترمراجعه شود به : مقدمه شرح فصوص قیصری ص 11 .
5- 45. یعنی بسان پدیده های دیگر دارای اجزاء خارجی نیست که از یک رشته قطعات ترکیب و تشکیل یابد .
6- 46. یکی دیگر از صفات سلبی خدا پیراستگی ذات او از جسم بودن و عوارض آن ، (مانند نیاز به اجزاء ومکان و . . . ) می باشد .