معراج السعاده صفحه 142

حیوانی در آنجاباشد ، یا سنگی بیندازد آن حیوان التفات می کند و به هر طرف نگاه می کند که آوازکننده و سنگ اندازنده را ببیند . پس جبلت او می فهمد که هر آوازی آواز کننده ای ، وهر سنگی اندازنده ای می خواهد .

احتراز از معاصی سبب اعتقاد جازم

پس در اثبات صانع ، فطرت هر کسی کفایت می کند . و چنانچه ضمیمه کند به فطرت خود بعضی از مقدمات بدیهیه عقلیه ، و ضروریات حدسیه ، و شواهد خارجیه را ، واحتراز کند از معاصی ای که باعث سیاهی دل و تسلط جند شیاطین است ، و مواظبت کندبر وظایف طاعات بقدر امکان ، اگر چه ابتداء در کیفیات طاعات و عبادات و معاصی وسیئات ، بیش از مظنه ای از برای او حاصل نباشد البته اطمینان و اعتقاد جازم از برای او به جمیع عقاید مذکوره حاصل می شود ، بنوعی که : هیچ شبهه ای در آن رخنه نکند ، اگر چه مطلقا ملتفت دلیل نشود ، و طریقه استدلال را نداند .

و به این سبب بود که حضرت رسول صلی الله علیه و آله به مجرد اظهار اسلام ازکفار کفایت می فرمودند ، اگر چه می دانستند که : اسلام آوردن ایشان از خوف و بیم یا طمع و امید است ، زیرا که منظور حضرت این بود که : به واسطه اجتناب از معاصی و مواظبت بر طاعات ، به تدریج فطرت ایشان که از ظلمت کفر تیره و تار شده بود بحالت اصلیه عود نموده نورانیت طاعات اندک اندک در آنها تاثیر کند و ایشانرا به مرتبه تصدیق قلبی و اعتقاد قطعی برساند . همچنان که در بسیاری از ایشان چنین شد .

و اما «دلائل حکمیه» و