معراج السعاده صفحه 146

درجات و طبقات و منازل چند است : بعضی از آنها تام اند و به منتهای تمامیت رسیده اند . و بعضی ناقص اند و نقصان آنها واضح است .

و بعضی از آنها راجح اند و رجحان آنها ظاهر است . و شکی نیست که تحصیل جزم ، واجب است و مجرد تصدیق ظنی که به مرتبه اخیره است کافی نیست» . (1)

تلقین ترجمه عقائد به اطفال

و مخفی نماند که : سزاوار آن است که طفل را در ابتدای تمیز و ادراک ، تلقین به ترجمه عقاید مذکوره نمایند تا آنها را حفظ کند و بر صفحه خاطر نقش نماید . و به تدریج معانی آنها را تعلیم نمایند تا معانی آنها را بفهمد و سبب نشو و نمای او بر این «رسوخی» (2) در قلب او حاصل می شود و از برای او اعتقاد به هم می رسد ، اگر چه هیچ دلیل و برهانی از برای او نباشد . و این از فضلهای غیر متناهیه الهیه است که در ابتدای نشو ، دل انسان را محل ایمان می کند بی دلیل و برهان . (3)

و لیکن این اعتقاد در ابتداء خالی از وهن و ضعف نیست و ممکن است به سبب شبهات ، ازاله شود و باید آن را در دل اطفال و سایر عوام به نحوی راسخ نمود که متزلزل نشوند ، و طریق آن این نیست که به او مناظره و جدل تعلیم شود یا به خواندن و مطالعه کتب کلامیه و حکمیه اشتغال نماید ، بلکه باید مشغول شود به تلاوت قرآن و تفسیر قرآن و خواندن احادیث و فهمیدن معانی آنها و مواظبت کند به وظایف عبادات و طاعات ، و به این سبب روز به روز اعتقاد

1- 68. رک : کافی ، ج 2 ، ص 42 ، ح 1 و 2 ، و ص 44 ، ح 1 و 2 . و بحار الانوار ، ج 69 ، ص 159 ، ح 1 .
2- 69. استواری ، محکمی ، ثباتی .
3- 70. اشاره به ایمان فطری است . یعنی خداوند قلب آدمی را قبل از آنکه با دلیل و استدلال آشنا باشد محل رشدایمان قرار داده است ، چنانچه در قرآن مجید می گوید : «فطره الله التی فطر الناس علیها» یعنی : «خداوند عالم توحید و خداشناسی را در سرشت تمام انسانها قرار داده است» . روم (سوره 30) ، آیه 30 .