معراج السعاده صفحه 175

از لطایف الهیه پیوسته معرکه تاختن خیالات و جولانگاه افکار است تا قطع علاقه نفس از بدن شود و از گزند مار و عقرب طبع فارغ شود . وچون هر فکر و خیالی را سببی و منشای ضرور است ، پس منشا خیالات ردیه و افکارباطله ، شیطان ، و باعث خواطر محموده و افکار حسنه ، ملک است .

و اشاره به این است آنچه سید رسل صلی الله علیه و آله فرمودند که : «فی القلب لمتان لمه من الملک ایعاد بالخیر و تصدیق بالحق و لمه من الشیطان ایعاد بالشر و تکذیب بالحق» یعنی : «در دل آدمی دو نوع از افکار و خواطر وارد می شود یکی از جانب ملک ، و آن افکاری است که مشتمل است بر عزم بر امور خیر ، و اراده آنها و تصدیق امورحقه واقعیه . و دیگری از جانب شیطان ، و آن خواطری است که متضمن عزم بر امور شرو تکذیب به امور حقه است» . (1)

افکاری که دل را مشغول می کند

و مخفی نماند که آنچه به خاطر آدمی می گذرد و افکاری که دل او را مشغول می کند دو قسم اند :

اول : افکاری که محرک آدمی بر عملی ، و موجب رغبت بر آن عمل ، و اراده آن فعل می شود . و آن بر دو قسم است : زیرا که آن فعلی که محرک آدمی بر به جا آوردن آن می شود یا فعل خیر است یا فعل بد .

دوم : افکاری که محرک بر فعلی و مبدا عملی نیستند بلکه محض خیال و مجردفکر و تصور است ، اگر چه به واسطه آنها نفس را صفائی یا کدورتی حاصل شود که باعث بعضی افعال