معراج السعاده صفحه 176

خیر یا شر گردد . و آن نیز بر دو قسم است :

اول : خیالات محموده و افکار نافعه . و تفصیل آنها مذکور خواهد شد .

دوم : افکار فاسده و آمال کاذبه . و از برای آن انواع بسیار است ، مانند : آرزو کردن ، یعنی تمنای چیزهائی کردن که به وجود نمی آید . و تصور آنها را کردن مانند اینکه : دردل بگذرانند که کاش فلان کار را نکرده بودم یا فلان کار را کرده بودم . و کاش فلان طفل من نمرده بود و حال بزرگ شده معین و یاور من بود . و کاش فلان چیز را خریده بودم یا فروخته بودم ، و امثال اینها . و مثل متذکر شدن احوالی که از برای او حاصل شده است و به آن شادی کردن یا غمناک شدن ، مانند : خیال فلان لذتی که از برای او اتفاق افتاده . یا غلبه ای که در فلان روز بر اقران و امثال کرده . یا عزتی که بالفعل از برای او هست . یا المی که در روزی به او رسیده . یا ناخوشی که حال دارد . یا اختلالی که در امرمعاش او هست . و از این قبیل است تصور کردن اموال نفیسه ای که دارد ، از مساکن واملاک و دکاکین و باغات و اسبان و اشتران و جواهر و نقود ، و به آن ملتذ شدن . یامتذکر شدن چیزهائی را که ندارد و به آن غمناک گشتن و نحو اینها . و مانند تصورنمودن محاسبه دکان و بازار و شریک و یار و جواب خصماء و برطرف کردن