معراج السعاده صفحه 194

و لیکن همچنان که دانستی خلاصی از چنگ خواطر و وساوس ، موقوف است برتخلیه نفس از رذائل صفات ، و تحلیه آن به شرایف ملکات و مواظبت بر ذکر خدا . و سردر این ، آن است که بعد از تخلیه و تحلیه و دوام ذکر ، نفس را صفائی و بهجتی حاصل ، وقوه عاقله را تسلط و قوتی پیدا می شود و بر سایر قوا مستولی و غالب می گردد . و از کشاکش آنها متاثر نمی شود ، بلکه آنها را به مقتضای مصالح کارمی فرماید . و عنان قوه واهمه و متخیله را ضبط می نماید ، به طوری که آنها را بدون امرو نهی قوه عاقله تصرفی ممکن نمی باشد و خودسرانه به هر وادی که خواهند نمی توانندرفت . و بعد از اینکه این حالت مکرر شد و به مرتبه ملکه رسید این دو قوه را ملکه اطاعت و انقیاد عاقله حاصل می شود و از هرزه گردی و اضطراب باز می ایستد و به غیراز خواطر محموده از خزانه غیب در آن خطور نمی کند . و نفس منقاد عاقله می شود . وتنازع لشکر ملک و شیاطین بر طرف ، بلکه سد ابواب شیاطین شده جند ملک بی متنازع درآنجا قرار می گیرند و نفس در مقام اطمینان مستقر می گردد .

و این نیز معنی دیگر است از برای اطمینان نفس که به سبب یاد خدا و سد خواطرحاصل می شود و آن مستلزم آن است که اشراقات عالم قدس در ساحت دل پرتو افکندو لمعات انوار الهیه از «مشکوه» (1) ربوبیه در آن بتابد و اطمینان در معارف علوم نیزحاصل گردد . و از اهل خطاب مستطاب :

«یا ایتها النفس