معراج السعاده صفحه 202

و قدم

جنبشی از بحر وجودت ، سپهر*** پرتوی از عکس رخت ، ماه و مهر

نقطه ای از دفتر صنعت فلک*** شحنه ای از عسکر ملکت ملک

و هیچ ذره از ذرات عالم نیست مگر اینکه از انواع عجایب حکمت و غرایب صنعت پروردگار اینقدر در آن یافت میشود که اگر جمیع عقلای عالم و حکمای بنی آدم از بدو آفرینش تا قیام قیامت دامن همت بر میان بندند که ادراک آن را کنند به «عشری از اعشار» (1) و اندکی از بسیار آن نتوانند رسید ، چه جای این که آثار قدرت کامله را در جمیع موجودات توانند فهمید .

و مخفی نماند که موجوداتی که از «کتم عدم» (2) به فضای وجود آمده اند بسیاری ازآنها را ما نمی شناسیم ، نه مجمل آنها را میدانیم نه مفصل ، نه نامی از آنها شنیده ایم و نه نشانی . و دست تصرف اوهام ما از آنها کوتاه ، و قدم اندیشه ما را در نزد آنها راه نیست .

پس از برای ما تفکر در آنها و ادراک عجایب و غرایب آنها ممکن نیست ، بلکه تفکر و تدبر ما منحصر است بآنچه مجملا وجود آنها را دانسته ایم و اصل آنها راشناخته . و آنها بر دو قسم اند : یکی آنچه دیده نمی شود و به حس در نمی آید و آنرا «عالم ملکوت» گویند ، مانند عالم عقول و نفوس مجرده و ملائکه و جن و شیاطین . و ازبرای آنها انواع و طبقات بسیاری که بجز خالق آنها احاطه به آنها نتواند کرد .

و دیگری آنچه محسوس میشود و مشاهده میگردد . و از برای آنها سه طبقه است