معراج السعاده صفحه 210

حکمتهائی که دربعضی از این اعضاست ، نظر کن در استخوانها ، که چگونه آنها را از نطفه روان در میان آب و خون صلب ، محکم خلق کرده ، و آنها را ستون بدن قرار داده ، به مقدار مختلف و شکل متفاوت ، بزرگ و کوچک ، بلند و کوتاه ، راست و کج ، پهن و باریک ، و مجوف و مصمت ، (1) به نحوی که مقتضای حکمت و مصلحت بود .

و نظر به آنکه انسان ، گاه محتاج به حرکت تمام بدن ، و زمانی محتاج به حرکت بعض اعضا بود ، او را از یک استخوان خلق نکرد ، بلکه استخوانهای بسیار از برای اوقرار داد ، و میان آنها مفاصل مقرر کرد تا هر نوع حرکتی که خواهد از برای او میسرباشد ، و هر استخوانی که در حرکت به آن محتاج نبود آن را مصمت آفرید ، و آنچه درحرکت به آن محتاج بوده مجوف ، خلق کرد تا سبک بوده و به سهولت حرکت نماید . وهر کدام که احتیاج به استحکام آن بیشتر ، تجویف آن را کمتر ، و هر یکی که سبکی آن مطلوبتر تجویف آن را بیشتر قرار داد . و غذای هر استخوانی را که مخ بوده باشد ، درجوف آن معین کرد تا استخوان به جهت حرکت خشک نشود ، و از هم پاشیده نگردد .

و مفاصل استخوانها را به یکدیگر به اوتار وصل نموده ، و در بعضی از آنها زیادتی خلق کرد ، و در بعضی دیگر گودی به هیئت آن زیادتی ، تا داخل شده به یکدیگر منطبق گردند ، و چون استخوان صلب و گوشت رخو