معراج السعاده صفحه 215

چون نهرهای کوچک است .

نگاهی به اسرار چشم و نقش آن

و چون بر قلیلی از عجایب سر مستحضر گشتی نظری به جانب چشم کن و ببین که چگونه آن را به شکلی خوش و هیاتی دلکش و رنگی مرغوب و طرزی محبوب آفریده و از برای آن هفت طبقه و سه رطوبت قرار داده که اگر یکی از آنها متغیر گرددامر دیدن مختل شود . و تامل کن که صورت آسمان به این عظمت و وسعت را در حدقه آن که از عدسی بیشتر نیست ظاهر گردانید . و از برای هر چشمی دو «جفن» آفرید که آن را از دود و گرد و سایر موذیات محافظت نماید . و جفن زیرین چون ساکن بودکوچکتر آفرید که حدقه را نپوشاند و فضلات چشم در آن مجتمع نگردد و جفنها رازینت داد به مژه ها که هر گاه گشودن چشم ضروری و خوف دخول موذیات به چشم باشد مژه آن را محافظت نماید ، همچنان که در وقت باد شدید که با آن خاک و غبارباشد اندکی چشم را می گشایند و مژه های بالا و زیر را به یکدیگر وصل نموده تا پنجره حاصل می شود و از عقب آن نگاه می کنند .

در عجایب گوش

و چون عجایب چشم را دیدی ، گوش هوش بدار ، و شمه ای از حکمتهای گوش رابشنو ، که چگونه خدای تعالی آن را شکافته ، و در اندرون قرار داده ، که به وسیله آن امتیاز صداهای مختلفه می کند ، و آدمی را از ما فی الضمیر دیگران به واسطه آن آگاه می سازد . و بر دو سوراخ گوش بلندی چون صدف خلق کرد ، که آن را از سرما و گرماو غیر آنها محافظت نماید . و