معراج السعاده صفحه 217

که فک زیرین مانند آسیاگردش می کند و طعام را خرد می نماید . و فک بالا را ساکن کرد ، به خلاف آسیا که سنگ بالا در گردش است . حکمت در این آن است که : کاسه سر ، که محل دماغ و حواس است ، بر فک بالا قرار دارد ، چنانچه اگر آن متحرک بود حواس مضطرب و مغشوش می گشت .

و در این دو فک دندانهای بسیار نصب کرد ، چون در منظوم ، با صفهای آراسته وسرهای مساوی و ترتیب «نسق» (1) و لون حسن و بیخ محکم ، و شکلهای آن را به مقتضای مصلحت مختلف گردانید ، بعضی را پهن و عریض ، چون دندانهای آسیا ، تا غذا به سبب آنها «جائیده» (2) گردد . و بعضی را تیز تا هر چه محتاج به پاره کردن باشد با آنها پاره کند ، مانند دندانهای پیش که آنها را رباعیات گویند . و بعضی را متوسط میان اینها ، تا آنچه محتاج به شکستن باشد به آنها بشکند ، و چون جائیدن غذا موقوف به این بود که در زیردندانها گردش کند ، و آنچه جائیده شده به فضای دهن آمده ، و آنچه نجائیده به زیردندان آید ، زبان را دلالت نمود که در آن وقت اطراف و جوانب دهان «طوف» (3) کند ، وغذا را از میان دهان به زیر دندان نقل کند ، و در حلقوم قوه بلع را خلق نمود ، تا بعد ازجائیدن طعام آن را بلع کند ، و چون اکثر غذاها خشک بود و بلع آن ممکن نبود ، در زیرزبان چشمه ای جاری آفرید ، تا آب از آن به

1- 24. منظم .
2- 25. جویده .
3- 26. گردش