معراج السعاده صفحه 229

ذات خود ، نه افعال خود را می شناسد و نه صفاتش را .

اصناف حیوانات

و لحظه ای تامل کن در اصناف حیوانات که کمیت آنها را بجز خالق آنها احدی نمی داند از مرغان و سباع و بهایم و وحوش و حشرات . هر یک را چگونه ساختن خانه ومنزل یاد داد و تحصیل قوت و آب و دانه تعلیم کرد . راه مجامعت نر و ماده را به ایشان نمود و تربیت نسل بچه را به ایشان آموخت . آنچه را انسان به آن محتاج بود رام وفرمانبردار او گردانید ، و آنچه را به آن احتیاجی نبود وحشی کرد . و در هر یک ، ازعجایب و مصالح این قدر آفرید که عقلها حیران می ماند ، عنکبوت را نگر که چگونه خانه خود را مشبک می سازد و آن را دام پشه و مگس می نماید و در کنجی کمین می نشیند تا چون مگسی در آنجا افتاد آن را صید می کند و غذای خود را می سازد . ومگس را ببین که از مسافت بعیده بوی شیرینی را می فهمد و بر آن حاضر می شود .

عجایب دریاها

و چون شمه ای از قدرت کامله آفریدگار را در زمین دانستی قدمی به دریاها گذار وببین که عجایبی که در آنجاست اضعاف عجایب زمین است ، و هر حیوانی که بر روی خاک هست مانند آن نیز در دریاها یافت می شود . و به علاوه حیواناتی دیگر که مثل آنها در خاک نیست در آنجا حیواناتی است که به قدر شهری عظیم و جزیره ای بزرگ .

و گاه مسافرین او را جزیره تصور کرده کشتی را در آن لنگر می افکنند . و علما درعجایب دریاها کتابهای بسیار ساخته و