معراج السعاده صفحه 231

شده ، هنگامه افروز

همه دور شبان روزی گرفته*** به مقصد راه فیروزی گرفته

چنان گرم اند در منزل بریدن*** کزین رفتن ندارند آرمیدن

ز رنج راهشان فرسودگی نه*** میان را در دو بار آسودگی نه

گاهی مجتمع اند و گاهی متصل ، زمانی متفرق اند و زمانی منفصل . هر یکی راحرکتی خاص و رفتاری مخصوص ، چنان بر طبق فلک چیده شده اند که از ترتیب آنهاصور حیوانات و غیر آنها حاصل شده ، (1) بلکه کم صورتی است در زمین که شبیه آن درآسمان یافت نشود .

و تامل کن در رفتار خورشید ، که آن را رفتاری است که به آن دوره فلک را دریکسال تمام می کند و به واسطه آن به وسط السماء نزدیک و از آن دور می شود . ورفتاری دیگر است که به جهت آن طلوع و غروب می کند و دوره را در یک شبانه روزطی می نماید . و اگر حرکت اول نبودی جهان را چهار فصل به هم نرسیدی و نباتات ومیوه ها را نشو و نما حاصل نگشتی . و اگر دوم را نبودی روز و شب از یکدیگر جدانشدی و وقت راحت از هنگام کسب و معیشت ممتاز نگشتی و ماه و سال وساعات و دقایق نبودی . و حساب معاملات ، نظم و نسق به هم نرسانیدی .

عظمت آسمانها

و این افلاک و کواکب متحرکه بدون ستون بر پای داشته ، با وجود این عظمت که جمیع عوالم سفلیه را از زمین و دریاها و کوهها و عالم هوا نسبت به آسمان اول کمترنداز قطره ای در پیش دریای محیط . و اهل رصد بیان کرده اند که : خورشید