معراج السعاده صفحه 244

کمالیه و افضل ملکات نفسانیه است . و کسی که این صفت را نداشته باشد حقیقتا از جمله زنان است و از مردی بی نشان .

از این جهت که خدای تعالی در وصف نیکان اصحاب پیغمبر صلی الله علیه و آله می فرماید :

«اشدآء علی الکفار» (1)

یعنی : «سخت و شدیدند بر کفار» .

و به این سبب امیر مؤمنان علیه السلام در وصف مؤمن فرمودند که : «دل مؤمن ازسنگ محکم تر است» . (2)

و از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام مروی است که : «مؤمن از کوه محکم تر است ، زیرا که سنگ از کوه می ریزد و از دین مؤمن هیچ فرو نمی ریزد» . (3)

و اما انواع صفات رذیله متعلقه به قوه غضبیه بسیار است .

صفت اول : خوف و اقسام آن

خوف و اقسام آن

آن عبارت است از : دل سوختن و متالم بودن به سبب تشویش رسیدن به ناخوشی که تحقق آن محتمل باشد . و تالم از تشویش امری که یقین باشد حصولش یا مظنون باشد . اگر چه آن را خوف نگویند ولیکن چون آن نیز ازضعف نفس و موجب هلاکت است در ضمن خوف مذکور می شود .

و فرق بین خوف و جبن آن است که در جبن ، الم و دل سوختن ضروری نیست .

پس کسی که شب در خانه تنها نمی خوابد جبن دارد و خوف ندارد ، زیرا که تا در آنجانخوابیده المی ندارد .

و بدان که : خوف بر دو قسم است :

یکی : خوف ممدوح و مستحسن ، و آن خوف از خدای و عظمت او از گناه خود است که ضد امن از

1- 4. فتح ، (سوره 48) ، آیه 29
2- 5. کافی ، ج 2 ، ص 227 ، ح 1 .
3- 6. کافی ، ج 2 ، ص 241 ، ح 37 .