معراج السعاده صفحه 245

مکر خداست ، و در بیان صفت دوم مذکور خواهد شد .

دوم : خوف مذموم ، و این قسم است که از جمله مهلکات است . و مراد در این موضع ، این قسم است و این قسم از خوف ، نتیجه صفت جبن است .

فصل : انواع خوف مذموم

بدان که این قسم از خوف بر چند نوع است که همه آنها مذموم و صاحب آنها درنزد عقل معاقب و ملوم است :

اول آنکه : خوف او از امری باشد که البته وقوع خواهد یافت و دفع آن در قوه بشرنیست . و شکی نیست که خوف از چنین چیزی از جهل و نادانی است و به غیر از الم عاجلی که دل آدمی را مشغول کند و او را از کار دنیا و آخرت باز دارد فایده ای بر آن مترتب نمی شود . و عاقل مثل این را بر دل خود راه نمی دهد و خود را به قضای الهی و مقدرات سبحانی راضی می سازد تا راحت حال و سعادت مآل به جهت او حاصل گردد .

دوم آنکه : خوف او از امری باشد که وجود آن احتمالی باشد و ممکن باشد که وقوع نیابد ، و شدن و نشدن آن در دست آن شخص نباشد . این خوف نیز مانند اول خلاف مقتضای عقل و از نادانی و جهل است ، بلکه این از اولی بدتر است . زیرا که هردو شریک اند در اینکه علاج و چاره آن در دست آدمی نیست . و مع ذلک در این نوع احتمال می رود که آن امر وقوع نیابد و متحقق نشود .

آری اللیله حبلی (سحر تا چه زاید شب