معراج السعاده صفحه 247

بدن میت بی حس و حرکت اوخوف می کنی ؟ ! و کجا دیده و یا شنیده ای که مرده بر زنده حمله کرده باشد و بر اوغالب شده باشد ؟ ! و جنی که در میان علما در وجود آن خلاف است تو به چه دلیل یقین بر وجود او کردی ؟ . و بعد از آنکه موجود باشد به چه سبب در مقابل تو در می آیدخود را به تو می نماید ؟ و اگر هم نمود به چه دشمنی و عداوت در صدد ایذاء توبر می آید ؟ و اگر هم در صدد آن برآید به کدام قوت بر تو غالب می گردد ؟ آخر نه انسان اشرف ممکنات و اکثر آنها مطیع و منقاد اویند به چه جهت اشرف کاینات با وجود این همه احتمالات از موجودی ضعیف الوجود و ناقص القوه پست فطرت خوف می کند ؟ ! و صاحب این صفت باید که در شبهای تاریک به تنهائی خصوصا در مواضع موحشه صبر کند و خود را به آنجا بیفکند تا به تدریج این خوف از او زایل گردد . و خوف مرگ نیز در این نوع و نوع اول است .

علل خوف از مرگ

و چون عموم خوف از مرگ بیشتر ، و خوف از آن در نزد اکثر شدیدتر است ومعالجه آن اهم است لهذا به خصوص بیان آن را می کنیم و می گوئیم که باعث خوف ازمرگ چند چیز می تواند شد :

اول آنکه : چنان تصور کند که به مرگ فانی و معدوم صرف می شود و دیگر اصلاوجودی از برای او در هیچ عالمی نخواهد بود . و منشا این خوف ، سستی اعتقاد و جهل به مبدا و معاد است . و