معراج السعاده صفحه 265

. و یک نفس را از برای خود غنیمت می شمارد و آن را به مصرف بی فایده نمی رساند . و به اوقات و ساعات خود «ضنت» (1) هم می رساند و آن را به عبث خرج نمی کند . و به یک کلمه لغو که از او سر زند ، یا خیال هرزه که به خاطرش گذرد در مقام مؤاخذه نفس و عتاب و خطاب با آن در می آید . و ظاهر و باطن خود رابه چاره آنچه از آن می ترسد مشغول می سازد و هیچ چیز دیگر را به خاطر خود راه نمی دهد ، مانند کسی که به چنگال شیری درنده گرفتار گردد ، یا به دریای طوفانی غرق شود که فکری دیگر بجز خلاصی از آن ندارد و خیالی بجز رهائی از آن نمی کند .

همچنان که از جمعی صحابه و تابعین مشهور ، و از سلف صالحین ماثور است .

و اقل مرتبه خوف آن است که اثر آن در اعمال ظاهر شود و آدمی را از محرمات باز دارد و در این وقت مرتبه ورع حاصل می شود . و اگر از این مرتبه ترقی کند و خوف او به مرتبه ای رسد که او را از شبهات نیز نگاه دارد صاحب تقوی خواهد شد . و اگر ازاین مرتبه نیز ترقی کند و خود را بالکلیه به خدمت پروردگار بدارد و از فضول دنیااعراض کند و نفسی از انفاس خود را صرف غیر خدا نکند داخل زمره و حزب صدیقین می گردد .

فصل سوم : مکروهاتی که سر منشا خوف و ترس است

مکروهاتی که سر منشا خوف و ترس است

بدان که خوف و ترس نمی باشد مگر از تشویش رسیدن مکروهی که آدمی آن راتصویر می کند ، و در خاطره خود ممثل می گرداند ، و از بیم وصول به آن