معراج السعاده صفحه 267

محرومی از نعیم بهشت ، و دوری ازوصال حوران پاک سرشت ، و حرمان از پادشاهی جاودان ، و مملکت بی پایان .

و بسا باشد که ترس از چیزی باشد آدمی را به مکروهی برساند ، اگر چه خود آن چیزفی ذاته مکروه نباشد مانند مردن پیش از توبه یا شکستن توبه یا از تقصیر در وفا به حقوق پروردگار ، یا از غلبه نفس اماره و شیطان مکاره ، یا از فریب خوردن از دنیای دنیه و زخارف فانیه ، یا از اشتغال ذمه به حقوق مردمان ، و کشیدن بار حقوق ایشان ، یااز استدراج به تواتر نعمت و ثروت و عزت و صحت ، یا از ظهور عدم قبول طاعت وعبادت ، یا از سوء خاتمه و بدی عاقبت ، یا از آنچه در ازل به جهت او مقدر شده است ونحو اینها .

خوف از سوء عاقبت

و بیشتر خوفی که بر دل نیکان و متقین غالب است خوف سوء خاتمه است که دلهای عارفین از آن پاره پاره است ، زیرا که - همچنان که مذکور خواهد شد - در آن وقت امر ، صعب و خطرناک است . و بالاترین این اقسام خوف سابقه است ، که خوف از روزازل باشد . از این جهت عبد الله انصاری (1) گفته که : مردم از روز آخر می ترسند و من از روز اول .

و روزی حضرت رسول صلی الله علیه و آله در منبر دست راستش را بلند کردند وکف مبارک را پیچیده فرمودند : «ای مردم آیا می دانید که در کف دست من چیست ؟ عرض کردند که خدا و رسولش داناترند . فرمودند که