معراج السعاده صفحه 27

بی فایده به این عالم نفرستاده اند ، واین گوهر قیمتی را به بازیچه در صندوقچه بدن ننهاده اند ، و بدین سبب در صدد تحصیل فوائد تعلق نفس به بدن بر می آید ، و خود را به تدریج به سر منزل شریفی که باید می رساند .

و گاه است که گوئی : من خود را شناخته ام ، و به حقیقت خود رسیده ام . زنهار زنهار ، که این نیست مگر از بی خبری و بی خردی . عزیز من چنین شناختن را کلید سعادت نشاید ، و این شناسائی ترا به جائی نرساند ، که سایر حیوانات نیز با تو در این شناختن شریک اند ، و آنها نیز خود را چنین شناسند . زیرا که : تو از ظاهر خود نشناسی مگر سر وروی و دست و پای و چشم و گوش و پوست و گوشت ، و از باطن خود ندانی مگر این قدر که چون گرسنه شوی غذا طلبی ، و چون بر کسی خشمناک شوی در صدد انتقام برآئی ، و چون شهوت بر تو غلبه کند مقاربت خواهش نمائی و امثال اینها ، و همه حیوانات با تو در اینها برابرند .

پس هرگاه حقیقت تو همین باشد از چه راه بر «سباع» (1) و «بهائم» (2) ، مفاخرت می کنی ؟ و به چه سبب خود را نیز از آنها بهتر می دانی ؟ و اگر تو همین باشی به چه سبب خداوند عالم ترا بر سایر مخلوقات ترجیح داده و فرموده :

«و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا»

یعنی : «ما تفضیل دادیم فرزندان آدم را بر بسیاری از مخلوقات خود» (3) .

و حال اینکه در این صفات و عوارض ، بسیاری از حیوانات

1- 7. جمع «سبع» است یعنی حیوانات درنده .
2- 8. چهارپایان و هر حیوانی غیر از درندگان است .
3- 9. اسراء ، (سوره 17) ، آیه 70 .