معراج السعاده صفحه 289

اگر چه مواظبت بر صلاح و طاعت در این خصوص بی اثر نیست . و از این ، معلوم می شود که اگر آدمی در نفس آخر ، که روح با آن بیرون می رود سالم نماند همه اعمال حسنه او ضایع و بی فایده است . و سالم ماندن در آن نفس ، با اینکه دل جولانگاه خواطر باشد و در امواج افکار مضطرب باشد در نهایت اشکال است .

و به این جهت است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند که :

«مردی پنجاه سال عبادت و عمل اهل بهشت را می کند تا اینکه میان او و بهشت به قدردوشیدن شتری باقی نمی ماند و خاتمه او به آنچه از برای او مقدر شده می شود» . (1)

و معلوم است که در این مقدار وقت ، عملی دیگر که باعث شقاوت شود نمی تواندسر زند مگر افکار ردیه که چون برق خاطف در گذرند .

و به این سبب گفته اند که : «تعجب نمی کنم از کسانی که در دنیا هلاک شدند که چگونه هلاک شدند ، و لیکن تعجب می کنم از کسانی که نجات یافتند که چگونه نجات یافتند» (2) .

و در حدیث رسیده است که : «چون روح بنده مؤمن را بر خیر و اسلام بالا برند ، ملائکه تعجب می کنند و می گویند : چگونه نجات یافت از دنیائی که نیکان ما در آنجا فاسد شدند» . (3)

و از اینجا سر فرموده حضرت ظاهر می شود که فرمودند : «مردم همه اهل هلاکت اند مگر علماء ، و علماء همه اهل هلاک اند مگر عمل کنندگان به علم خود ، و عمل کنندگان همه اهل هلاکت اند مگر مخلصین ، و مخلصین هم بر

1- 42. احیاء العلوم ، ج 4 ، ص 155 ، به نقل از صحیح مسلم . و محجه البیضاء ، ج 7 ، ص 302
2- 43. احیاء العلوم ، ج 4 ، ص 155 . و محجه البیضاء ، ج 7 ، ص 301 .
3- 44. احیاء العلوم ، ج 4 ، ص 155 . و محجه البیضاء ، ج 7 ، ص 301 .