معراج السعاده صفحه 294

مردم را از رحمت خدا نا امید می کرد و ایشان را بسیار می ترسانید . در روز یامت خدا به او خواهد فرمود که : امروزمن تو را از رحمت خود مایوس می کنم ، همچنان که تو بندگان مرا از من ناامیدمی ساختی» . (1)

و همین قدر بس است در مذمت صفت یاس ، که : آدمی را از محبت خدا که سر همه فضایل و بالاترین آنهاست باز می دارد ، زیرا که تا کسی به دیگری امیدوار نباشد او رادوست نمی دارد . و همچنین این صفت باعث بازماندن از طاعت و عبادت می شود ، زیرا که باعث بر عمل ، نشاط خاطر و امیدواری به مکافات آن است .

و آنچه رسیده است در مذمت ظن بد به خدا - چنانکه مذکور خواهد شد - دلالت برمذمت این صفت نیز می کند . پس بر هر کسی لازم است که از این صفت مجتنب باشد . وعلاج آن به تحصیل ضد آن است ، که صفت رجاء و امیدواری به رحمت خداست ، چنانکه بیاید .

فصل : رجاء و امیدواری به خدا

رجاء و امیدواری به خدا

ضد یاس از رحمت خدا امیدواری به اوست ، که آن را صفت رجاء گویند . و «رجاء» عبارت است از : انبساط سرور در دل ، به جهت انتظار امر محبوبی .

و این سرور و انبساط را وقتی رجاء و امیدواری گویند که : آدمی بسیاری از اسباب رسیدن به محبوب را تحصیل کرده باشد ، مثل انتظار گندم از برای کسی که تخم بی عیب را به زمین قابلی که آب به آن نشیند بیندازد ، و آن را در وقت خود آب دهد .

اما توقع چیزی که هیچ یک از اسباب آن را مهیا نکرده باشد