معراج السعاده صفحه 296

را بر آن جاری ساخت ، پس امید به لطف پروردگار داشته باشد که او را از سوء خاتمه نگاهدارد ، و او را بیامرزد . و این امیدواری او رجاء محمود ، و در نزد عقل و شرع مستحسن است .

و همچنان که کسی که از زراعت تغافل ورزد و سال خود را به کسالت و راحت به سر برد ، یا تخم را در زمین شوره که آب به آن نمی نشیند افکند و بنشیند و توقع درو کردن و گندم به انبار کشیدن را داشته باشد این را حمق و غرور گویند و صاحب آن را احمق نامند . همچنین کسی که تخم ایمان و یقین را در زمین دل نیفکند ، یا بیفکندولیکن خانه دل او «مشحون» (1) به رذایل صفات ، و مستغرق لجه شهوات و لذات باشد . و آن را به آب طاعتی سیراب ننماید و چشم [چشم داشت] ایمان و مغفرت را داشته باشد مغرور و احمق خواهد بود .

و از آنچه گفتیم معلوم شد که : امیدواری و رجاء ، در وقتی است که آدمی توقع محبوبی را داشته باشد که جمع آوری اسبابی را که در دست او هست کرده باشد ، ودیگر چیزی نمانده باشد مگر آنچه را که از قدرت او بیرون است ، که فضل و کرم خداست ، که از لطف خود او را از سوء خاتمه ، و ایمان او را از شیطان ، و دل او را ازهوا و هوس محافظت نماید .

پس احادیث و اخباری را که در ترغیب به رجاء و امیدواری به خدا ، و وسعت عفوو رحمت او