معراج السعاده صفحه 310

مکر الله بوده باشد صلاح او تحصیل صفت خوف است .

و کسی که یاس از رحمت خدا بر او غلبه داشته باشد اصلح از برای او تحصیل صفت رجا است .

و شخصی که غریق بحر معاصی و گرفتار دام شهوات دنیویه بوده باشد باید در صدد تحصیل خوف برآید .

و کسی که معاصی ظاهریه و باطنیه را ترک کرده باشد اصلح از برای او این است که :

ترس و امید او مساوی باشند .

و خلاصه اینکه : هر کدام که آدمی را بیشتر بر تحصیل مقصود وا می دارد ، تحصیل آن اهم است . و اگر در این خصوص مساوی باشند اصلح ، اعتدال این دو صفت وتساوی آنها است .

همچنان که خدای - تعالی - در وصف جماعتی می فرماید :

«یدعون ربهم خوفا و طمعا»

یعنی : «پروردگار خود را می خوانند با ترس و امید» . (1)

حضرت امیر المؤمنین علیه السلام به یکی از اولاد خود فرمودند که :

«ای فرزند ! چنان از خدا بترس که همچنین دانی که اگر طاعات همه اهل زمین را کرده باشی از تو قبول نخواهد کرد . و چنان به خدا امیدوار باش که چنان دانی که اگر گناهان همه اهل زمین را کرده باشی تو را خواهد آمرزید» . (2)

حارث بن مغیره گوید : به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم که : «در وصیت لقمان چه بود ؟ فرمودند که : چیزهای عجیبه در آن بود ، و عجیب تر از همه آنکه : به پسر خود وصیت کرده بود که چنان از خدا