معراج السعاده صفحه 314

وامی داشتی ؟ عرض کردم که : خواستم دوستی تو را در دل ایشان جای دهم .

خدای - تعالی - فرمود که : من تو را آمرزیدم» . (1)

بلی چگونه رجاء ، افضل از خوف خدا نباشد و حال آنکه آبخور صفت رجاء ازدریای رحمت است و آبخور صفت خوف از دریای غضب . و کسی که ملاحظه صفات مقتضیه لطف و رحمت را نماید محبت بر او غالب می شود . و مقامی از مقام محبت الهی بالاتر نیست .

و اما خوف ، موقوف است به التفات به صفات مقتضیه غضب ، و از آن محبتی چندان حاصل نمی شود . بلی چون معاصی و غرور بر خلق غالب است - خصوصا به اهل این زمان - پس اصلح به حال ایشان غلبه خوف است ، به قدری که ایشان را به طاعت وابدارد ، و شهوات دنیویه را بر ایشان تلخ کند ، و دل ایشان را از این خانه غروربگسلاند ، و خاطر ایشان را از علایق این عالم سرد کند .

ولیکن تا مادامی که مشرف بر مرگ نشده اند باید چنین باشند ، اما در وقت مردن ، اصلح به حال هر کسی آن است که : صفت رجاء در آن وقت بر او غالب باشد ، زیرا که :

خوف ، تازیانه عمل است ، و در آن هنگام ، وقت عمل سر آمده است . و زمان طاعت گذشته است . و یمکن که خوف در آن وقت باعث کمی دوستی خدا شود .

و باید هر کسی با دوستی خدا از دنیا برود تا شوق لقای او را داشته باشد . و کسی که خدا