معراج السعاده صفحه 347

بود .

و از این جهت خداوند عالم فرموده : «دشنام مدهید به کسانی که غیر خدا رامی خوانند ، که ایشان هم خدا را دشنام دهند» . (1)

و حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود که : «چگونه می بینید حال کسی را که پدر و مادر خود را دشنام می دهد ؟ عرض کردند که : آیا کسی پدر و مادر خود را دشنام می دهد ؟ فرمود : بلی کسی که پدر و مادر غیر را دشنام دهد ، آن غیر هم پدر و مادر او رادشنام دهد» . (2)

طریقه معالجه بدگمانی به خدا و خلق

و طریق معالجه بدگمانی به خدا و خلق آن است که : بعد از ملاحظه فساد ، - آنچنان که گذشت - و شرافت ضدش ، (که گمان نیک باشد) هرگاه گمان بدی از کسی به خاطر توبگذرد اعتنائی به آن نکنی و دل خود را به آن شخص بد نسازی ، و رفتار خود را با اوتفاوت ندهی ، و تفقد و اکرام و احترامی که نسبت به او به عمل می آوردی کم ننمائی .

بلکه بهتر آن است که : در تعظیم و دوستی او بیفزائی . و در خلوت او را دعا کنی ، تا به این سبب شیطان به غیظ آید و از خوف زیادتی احترام و دعای به او ، دیگر گمان بد را به خاطر تو نیفکند .

و اگر به خطائی و لغزشی از شخصی برخوردی باید او را در خلوت نصیحت کنی ، نه اینکه ابتدا به غیبت و بدگوئی او نمائی . و باید از خطا کردن او محزون باشی ، همچنان که از لغزش خود محزون می شوی . و غرض