معراج السعاده صفحه 352

باز از آن حضرت مروی است که : «غضب ، دل مرد دانا را هلاک می کند» . (1)

و نیز آن حضرت فرموده است که : «کسی که قوه غضبیه خود را مالک نباشد عقل خود را نیز مالک نیست» . (2)

و مخفی نماند که : علاوه بر اینکه خود غضب از مهلکات عظیمه و از صفات خبیثه است ، لوازم و آثاری چند نیز بر آن مترتب می شود که همه آنها مهلک و قبیح است ، مانند : فحش و دشنام و اظهار بدی مسلمین و شماتت ایشان و سر ایشان را فاش کردن وپرده ایشان را دریدن و سخریه و استهزاء به ایشان کردن و غیر اینها از اموری که از عقلاصادر نمی گردد .

و از جمله لوازم غضب آن است که : البته بعد از تسکین «نایره» (3) آن ، آدمی پشیمان و افسرده خاطر می گردد . و غضبناک و غمناک و شکسته دل می شود . و باعث دشمنی دوستان و شماتت دشمنان ، و شادی ایشان و سخریه و استهزای اراذل و اوباش ، و تالم دل و تغیر مزاج ، و بیماری تن می گردد .

و عجب این است که : بعضی چنان توهم می کنند که : شدت غضب از مردانگی است ، با وجود اینکه افعالی که از غضبناک سر می زند افعال اطفال و دیوانگان است نه کردارعقلا و مردان . همچنان که مشاهده می شود کسی که : شدت غضب بر او مستولی شدحرکات قبیحه و افعال ناشایسته ، از : دشنام و هرزه گوئی و سخنهای رکیک از اوسر می زند . و بسا باشد که : دشنام به ماه و خورشید

1- 30. بحار الانوار ، ج 73 ، ص 278 ، ح 33 .
2- 31. بحار الانوار ، ج 73 ، ص 278 ، ح 33 .
3- 32. آتش برافروخته