معراج السعاده صفحه 387

حضرت امام حسن علیه السلام را با معاویه علیه اللعنه و اصحاب او که چگونه به آنها لعن می کردند . و احادیث و اخباری که در لعن مستحقین لعن از رؤسای اهل ضلال باسمائهم رسیده تتبع کند می داند که این از شعار دین است .

و حضرت کاظم علیه السلام ابو حنیفه را لعن فرمودند . (1)

و منع از لعن که رسیده است در لعن بر کسی است که مستحق آن نباشد .

و آنچه نقل شده که : امیر المؤمنین علیه السلام از لعن اهل شام نهی فرمود . (2)

اگرصحیح باشد شاید به جهت این بود که گاه در میان ایشان کسی بوده که مستحق لعن نبوده یا امید اسلام بعضی از ایشان را داشته .

و بالجمله لعن کردن به رؤسای ظلم و ضلالت و مجاهرین به کفر و فسق جایز و بلکه مستحب است . و بر غیر اینها حرام است ، تا یقین نشود که متصف است به یکی ازصفاتی که موجب لعن می شود ، و باید یقین به این کند و به مجرد ظن و تخمین نمی توان اکتفا نمود .

و بدان که گناه لعن ، بر اشخاصی که مرده اند و ثابت نیست که مستحق لعن باشند بیشتر ، و وبال آن افزون تر است .

حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند که :

«مردگان را دشنام مدهید ، که ایشان رسیدند به آنچه پیش فرستاده اند» . (3)

و همچنین خوب نیست لعن کردن بر جمادات و حیوانات .

و مروی است که :

«هیچ کس لعن به زمین نمی کند مگر اینکه

1- 33. اصول کافی ، ج 1 ، ص 57 ، ح 13 .
2- 34. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج 11 ، ص 21 ، کلام 199
3- 35. کنز العمال ، ج 3 ، ص 608 ، ح 8144 . و احیاء العلوم ، ج 3 ، ص 108 .