معراج السعاده صفحه 404

از کمالات نفسانیه مانند : ورع و تقوی و شجاعت و سخاوت و امثال اینها ، و نسب و حسب و جمال و مال و قوت و تسلط و جاه و اقتدار ، و بسیاری اعوان و انصار ، و زیرکی و ذکاء و فهم و صفا .

علاج عجب به علم

اما عجب به علم : پس علاج آن این است که : بدانی که علم حقیقی آن است که آدمی را به خود شناسا کند ، و او را به خطر و تشویش و خاتمه امر دانا نماید ، و او را از عظمت و عزت و جلال خداوندی آگاه کند و بفهمد که سزاوار بزرگی و کبریا اوست و بس ، و به غیر از او هر چه هست هیچ و نابود ، و کمال و صفات جلال از آن مفقود است .

و شکی نیست که این علم ، خوف و مذلت و خواری و مسکنت را زیاد می کند ، وآدمی را معترف به قصور و تقصیر خود می سازد .

و از این جهت گفته اند : هر که علمش بیشتر دردش بالاتر است .

و علمی که آدمی را به اینها متنبه نسازد یا از علوم دنیویه است ، که حقیقه علم نیست بلکه از حرف و صناعات است . و یا آنکه صاحبش خبیث النفس و بد اخلاق است وبدون اینکه دل خود را پاک کند و خباثت را از خود زایل کند ، مشغول علم شده ودرخت آن را در شوره زار دل خود نشانیده ، و به این جهت به جز میوه خبیث باری نداده .

حد اعیان (1) و عرض دانسته گیر*** حد خود را دان