معراج السعاده صفحه 408

، نه گرم دنیا را طالب اند و نه سردش را ، نه بلای خدا را شکوه می کنند و نه دردش را ، فکرشان جز یک فکر ، و ذکرشان جز یک ذکرنیست . در سرشان بجز یک سودا ، و در دلشان بجز یک کس را جای نمی باشد . هیهات ، هیهات صفحه آخر زمان کجا و امثال ایشان کجا ؟ «فهم ارباب الاقبال و اصحاب الدول و قد انقرضوا فی الصدر الاول» ایشان جماعتی بودند که کوی دولت از میان ربودند و رفتند .

حریفان باده ها (1) خوردند و رفتند*** تهی خمخانه ها (2) کردند و رفتند

بلکه در این زمان چه بسیار کم عالمی باشد که فروتنی و تواضعش از برای غیر اغنیاءو اهل دنیا باشد ، و بر فقرا و مسکینان متکبر نباشد . و مطلب او از تحصیل علم ، قرب خدا و رضای او باشد .

معرفتی در گل آدم نماند*** اهل دلی در همه عالم نماند

سربه سر نامه این نه دبیر (3)*** نیست یکی صورت (4) معنی (5) پذیر

پس سزاوار علماء آن است که در کردار و گفتار خود تامل کنند و ببینند که از ایشان چه خواسته اند و عاقبت ایشان به کجا خواهد انجامید تا ذلت نفس خود را بشناسند و ازعجب و تکبر خالی شوند .

علاج عجب به عبادت و طاعت

و اما علاج عجب به عبادت و طاعت ، آن است که : بدانی که غرض از عبادات وطاعات ، اظهار ذلت و مسکنت است . و عادت و ملکه شدن اینها از برای نفس انسانی تامعنی بندگی و حقیقت آن حاصل شود . و عجب چون منافات با این مطلب دارد لا محاله عبادت را

1- 33. «باده» در اصطلاح عرفا به معنای «نصرت الهی و عشق رفیع و بلند می باشد» . فرهنگ معارف اسلامی ، ج 1 ، ص 373 .
2- 34. عرفا ، عالم تجلیات ظاهر را که در قلب است و مهبط غلبات عشق می باشد «خمخانه» گویند . فرهنگ معارف اسلامی ، ج 2 ، ص 818 .
3- 35. ظاهرا مراد از «نه دبیر» همان «نه فلک» می باشد که عبارتند از : فلک الافلاک ، فلک ثوابت ، فلک زحل ، مشتری ، مریخ ، خورشید ، زهره ، عطارد و قمر .
4- 36. طبیعت ، نفس .
5- 37. حقیقت