معراج السعاده صفحه 431

پیغمبر کرد درمیان ما ؟ » .

و می گفتند :

«ا نؤمن لبشرین مثلنا» (1)

یعنی : «آیا ما ایمان بیاوریم از برای دو آدمی مانندما ؟ » .

و می گفتند :

«ان انتم الا بشر مثلنا» (2)

یعنی : «نیستید شما مگر بشری مانند ما» .

و این قسم نیز نزدیک تکبر به خدا است .

سوم آنکه : اینکه تکبر بر بندگان خدا نماید ، که خود را از ایشان برتر بیند و ایشان رادر جنب خود پست و حقیر شمارد . و این قسم اگر چه در شناعت ، از قسم اول کمترباشد ، اما این نیز از مهلکات عظیمه است . بلکه بسا باشد که منجر به مخالفت خدا شود ، زیرا که صاحب آن ، گاه است حق را از کسی می شنود که خود را از او بالاتر می داند و به این جهت «استنکاف» (3) از قبول و پیروی آن می کند . بلکه چون عظمت و تکبر و برتری و «تجبر» (4) مختص ذات پاک خداوند - علی اعلی - است پس هر بنده ای که تکبر نمایددر صفتی از صفات خدا ، با او منازعه نموده است .

همچنان که از برای تکبر ، سه قسم است ، همچنین از برای آن ، سه درجه است .

درجه اول اینکه : این صفت خبیثه در دل آدمی مستقر باشد و خود را بهتر و برتر ازدیگران بیند ، و آن را در کردار و گفتار خود ظاهر کند . مثل اینکه : در مجالس ، بالاترنشیند . و خود را بر امثال و اقران خود مقدم دارد . و

1- 24. مؤمنون ، (سوره 23) ، آیه 47 .
2- 25. ابراهیم ، (سوره 14) ، آیه 10 .
3- 26. خودداری .
4- 27. بزرگی ورزیدن