معراج السعاده صفحه 446

را می رفت . وگوسفند را می دوشید . و نعلین خود را پینه می کرد . و جامه خود را وصله می نمود . و باخدمتکاران چیز می خورد . و چون خادم از دست آسیا کشیدن خسته می شد آن حضرت خود آسیا می کشید . و از بازار چیزی می خرید و به ست یا به گوشه جامه خودمی گرفت و به خانه می آورد . و با غنی و فقیر و کوچک و بزرگ مصافحه می کرد . و به هر که بر می خورد از کوچک و بزرگ و سیاه و سفید و آزاد و بنده ، از نمازگزاران ، ابتداء به سلام می کرد . جامه خانه و بیرون او یکی بود . هر که او را می خواند اجابت می کرد . و پیوسته ژولیده و غبار آلوده بود . به آنچه او را دعوت می کردند حقیرنمی شمرد ، اگر چه هیچ بجز خرمای پوسیده نمی بود . صبح از برای شام چیزی نگاه نمی داشت و شام از برای صبح چیزی ذخیره نمی کرد . سهل المؤنه بود . خوش خلق وکریم الطبع و گشاده رو بود . و با مردمان نیکو معاشرت می کرد تبسم کنان بود بی خنده ، واندوهناک بود بی عبوس . در امر دین ، محکم و شدید بود بی سختی و درشتی با مردمان .

متواضع و فروتن بود بی مذلت و خواری . بخشنده بود بی اسراف . مهربان بود به جمیع خویشان و اقارب . قریب بود به جمیع مسلمانان و اهل ذمه . دل او رقیق بود و پیوسته سربه پیش افکنده بود . و هرگز این قدر چیز نمی خورد که «تخمه» (1) شود . و هیچ وقت دست طمع به چیزی دراز نمی کرد» . (2)

فصل : تواضع و فروتنی

مذکور شد که ضد