معراج السعاده صفحه 447

صفت کبر ، تواضع است . و آن عبارت است از : شکسته نفسی ، که نگذارد آدمی خود را بالاتر از دیگری بیند . و لازمه آن ، کردار و گفتار چندی است که دلالت بر تعظیم دیگران ، و اکرام ایشان می کند . و مداومت بر آنها اقوی معالجه است ازبرای مرض کبر . و این از شرایف صفات ، و کرایم ملکات است . و اخبار در فضیلت آن بی نهایت است :

حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمودند که :

«هیچ کس تواضع نکرد مگر اینکه خدا او را بلند گردانید» . (1)

ز خاک آفریدت خداوند پاک*** پس ای بنده افتادگی کن چو خاک

تواضع سر رفعت افرازدت*** تکبر به خاک اندر اندازدت

بعزت هر آنکو فروتر نشست*** به خواری نیفتد زبالا به پست

بگردن فتد سرکش و تند خوی*** بلندیت باید بلندی مجوی

مروی است که : «خداوند یگانه به موسی علیه السلام وحی کرد که : من قبول می کنم نماز کسی را که از برای عظمت من تواضع کند . و بر مخلوقات من تکبر نکند . ودر دل خود خوف مرا جای دهد . و روز را به ذکر من به پایان رساند . و به جهت من خود را از خواهشهای نفس باز دارد» . (2)

روزی حضرت رسول صلی الله علیه و آله به اصحاب خود فرمودند که :

«چرا من حلاوت عبادت را در شما نمی بینم ؟ عرض کردند که : چه چیز است حلاوت عبادت ؟ فرمود که : تواضع» . (3)

و از آن حضرت مروی است که : «چهار چیز است که

1- 48. بحار الانوار ، ج 75 ، ص 120 ، ح 7 .
2- 49. محجه البیضاء ، ج 6 ، ص 220 . و احیاء العلوم ، ج 3 ، ص 294 .
3- 50. احیاء العلوم ، ج 3 ، ص 294 و محجه البیضاء ، ج 6 ، ص 222 .