معراج السعاده صفحه 452

را کمال خود توهم کند . وفی الحقیقه این نیز بعضی از اقسام تکبر است . پس آنچه دلالت بر مذمت تکبر می کنددلالت بر مذمت آن نیز می کند . و آنچه به آن ، علاج تکبر می شود ، علاج آن نیزمی شود . و آن نیز مانند تکبر ، ناشی از محض جهل و سفاهت است .

و حضرت سید الساجدین علیه السلام فرموده است : «عجب از متکبر افتخارکننده ، که دیروز نطفه بود و فردا مرداری می شود» . (1)

و از حضرت امام محمد باقر علیه السلام مروی است که : «در روز فتح مکه حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله بر بالای منبر آمد و فرمود : ای مردمان ! به درستی که خدای - تعالی - نخوت جاهلیت ، و تفاخر کردن به پدران را از شما برداشت ، آگاه باشید که شما همه از آدم هستید و آدم از خاک است ، به درستی که بهترین بنده خدا بنده ای است که تقوی را شعار خود سازد» . (2)

منقول است که : «روزی قریش تفاخر بر یکدیگر می کردند و سلمان در آنجا حاضربود ، گفت : اما من خلق شده ام از نطفه ای نجس ، و مردار گندیده خواهم شد پس به نزدمیزان اعمال خواهم رفت اگر ترازوی عملم سنگین باشد من کریم خواهم بود و اگرسبک باشد لئیم خواهم بود» . (3)

و ضد این صفت ، آن است که : به زبان و قول ، خود را حقیر شماری و دیگران را برخود ترجیح دهی .

صفت هفدهم : بغی و سرکشی و علاج آن

که عبارت است از : گردن کشی و سرکشی از فرمان کسی که اطاعت او لازم

1- 1. در نهج البلاغه فیض الاسلام ، حکمت 121 این چنین آمده : «عجبت للمتکبر الذی کان بالامس نطفه ، و یکون غدا جیفه» .
2- 2. کافی ، ج 8 ، ص 246 ، ح 342 .
3- 3. در بحار الانوار ، ج 73 ، ص 231