معراج السعاده صفحه 455

تامل کند ، که متضمن خودستائی نباشد .

به چشم کسان در نیاید کسی ***که از خود بزرگی نماید بسی

مگو تا بگویند مدحت هزار ***چو خود گفتی از کس توقع مدار

تو آنگه شوی پیش مردم عزیز*** که مر خویشتن را نگیری به چیز

صفت نوزدهم : عصبیت

و آن عبارت است از : سعی نمودن در حمایت خود یا چیزی که به خود نسبت دارد ، از : دین و مال و قبیله و عشیره و اهل شهر یا اهل صنعت خود و امثال اینها ، به قول یافعل . و این بر دو قسم است ، زیرا که : آن را که حمایت می کند و سعی در دفع بدی ازآن می کند اگر چیزی است که حفظ و حمایت آن لازم است و در حمایت کردن ، ازحق تجاوز نمی کند و انصاف را از دست نمی دهد این قسم ممدوح و پسندیده ، و ازصفات فاضله است . و آن را غیرت گویند ، چنانکه گذشت .

و اگر چیزی را که حمایت می کند ، چیزی است که حمایت آن شرعا خوب نیست ، یادر حمایت ، از حق و انصاف تجاوز می کند و به باطل داخل می شود ، این قسم عصبیت مذموم است و از رذایل صفات متعلقه به قوه غضبیه است .

و به این اشاره فرمودند حضرت سید الساجدین علیه السلام وقتی که از عصبیت ازاو پرسیدند . پس فرمود : «عصبیتی که صاحب آن گناهکار است آن است که : آدمی بدان قبیله خود را بهتر از نیکان قبیله دیگر ببیند . و عصبیت ، آن نیست که : کسی قبیله خود