معراج السعاده صفحه 460

. و دو طرف افراط و تفریط آن یکی شره است . و دیگری خمود .

و اینها جنس جمیع رذایل متعلقه به این قوه ، و منشا و مصدر همه آنها هستند . و ما اول بیان این دو جنس و ضد اینها را که عفت است می کنیم و بعد از آن به شرح صفاتی که درضمن آنها مندرج اند می پردازیم .

پس در این مقام دو مطلب است :

مطلب اول : دو جنس صفات خبیثه متعلقه به قوه شهویه ، و ضد آنها

فصل اول : مذمت شره و مفاسد شکم پرستی

مذمت شره و مفاسد شکم پرستی

که طرف افراط قوه شهویه است . و آن عبارت است از : متابعت کردن آدمی قوه شهویه خود را در هر چیزی که میل به آن می کند و آدمی را به آن می خواند ، از : شهوت شکم و فرج و حرص مال و جاه و زینت و امثال اینها .

و بسیاری از علمای اخلاق تخصیص داده اند آن را به متابعت شهوت شکم و فرج وحرص بر اکل و جماع .

و تفسیر اول اگر چه به منشایت این صفت از برای جمیع رذایل ، که در طرف افراطقوه شهویه است انسب است ولیکن چون اکثر در مقام بیان آن اکتفا به معنی دوم کرده اند ما نیز به این طریق بیان می کنیم و می گوییم : که شکی نیست که این صفت ، اعظم مهلکات بنی آدم است .

و از این جهت سید کائنات فرمود که : «هر که از شر شکم و زبان و فرج خودمحفوظ ماند از همه بدیها محفوظ است» . (1)

و فرمود که : «وای بر امت من از حلقوم و فرجشان» . (2)

و نیز فرمودند که : «بیشتر چیزی که امت من به واسطه آن داخل جهنم خواهند