معراج السعاده صفحه 468

. تا کار به جائی می رسد که همت انسان بر تمتع ، از «جواری» (1) و نسوان «مقصور» (2) ، و از سلوک آخرت مهجور می شود .

بلکه بسا باشد که قوه شهویه چنان غلبه نماید که قوه دین را مضمحل و خوف خدارا از دل زایل نموده ، آدمی را به ارتکاب فواحش بدارد . و اگر کسی را قوه واهمه غالب باشد این شهوت او را به عشق بهیمی منجر می سازد . و آن ناخوشی ای است که :

عارض دلهای بیکار ، که از محبت خداوندگار خالی ، و از همت عالی بری باشندمی شود .

و بر کسی که دشمن خود نباشد لازم است که : خود را از مبادی شهوت که فکر ونظر کردن باشد محافظت نماید و احتراز کند ، زیرا که : بعد از هیجان قوه شهویه نگاه داشتن آن صعوبتی دارد . و این اختصاص به شهوت ندارد ، بلکه محبت هر امر باطلی ازجاه و مال و اهل و عیال و غیر اینها چنین است .

پس اگر آدمی ابتدا در آنها فکر نکند و ملتفت مبادی آنها نشود ، دفع آنها درنهایت سهولت و آسانی می شود . و اگر پیش آنها را نگرفت و داخل در آنها شد دیگرنگاهداشتن خود امری است بسیار مشکل .

و مثال آن ، مانند کسی است که : عنان مرکبی را در دست داشته باشد و آن مرکب بخواهد داخل مکانی شود ، ابتدا در نهایت سهولت می تواند عنان را گرفته مانع آن شود .

و اما کسی که ابتداء خود را محافظت ننموده ، مانند کسی است که : مرکب را رها کندتا داخل