معراج السعاده صفحه 47

چشم تو تیز بین می گردد ، و اعمال خود را می بینی» . (1)

پس نتایج اعمال خود را معاینه می بیند ، و ثمرات افکار و افعال خود را مشاهده می کند ، و می رسد به آنچه در کتاب کریم است که :

«و کل انسان الزمناه طائره فی عنقه و نخرج له یوم القیمه کتابا یلقیه منشورا اقرا کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا» . (2)

یعنی :

«هر شخصی را لازم ساخته ایم عمل او را از خیر و شر در گردن او مانند «طوق» که از او جدا نمی شود . و در روز قیامت کتابی را که اعمال او در آن ثبت است به جهت او بیرون می آوریم ، در حالی که گشاده باشد و بر او عرضه شود ، آنگاه به او گفته می شود بخوان نامه عمل خود را ، و کافی هستی تو از برای محاسبه خود» .

پس کسانی که در دنیا از احوال خود غافل ، و اوقات خود را صرف لهو و باطل نموده اند ، بی اختیار می گویند :

«ما لهذا الکتاب لا یغادر صغیره و لا کبیره الا احصیها»

یعنی :

«چگونه است این کتاب که باقی نگذارده است از اعمال صغیره و کبیره را مگر اینکه شمرده است آن را» . (3)

فصل نهم : فایده علم اخلاق و برتری آن بر سایر علوم

چون که شناختی که حیات ابد ، و سعادت سرمد ، از برای انسان موقوف است به دفع اخلاق ذمیمه و اوصاف رذیله ، و کسب ملکات ملکیه و صفات قدسیه ، و این میسرنمی شود مگر به شناختن رذائل صفات و فضائل ملکات ، و تمیز نیک و بد آنها ازیکدیگر ، و دانستن معالجاتی که در علم

1- 59. ق ، (سوره 50) ، آیه 22 .
2- 60. اسراء ، (سوره 17) ، آیه 13
3- 61. کهف ، (سوره 18) ، آیه 49 .