معراج السعاده صفحه 481

، و رام کردن آن به زجر دادن به گرسنگی بسیار ، موقوف باشد ، چاره از آن نیست .

و اما جماع : پس حد اعتدال آن ، آن است که : اقتصار کند بر آن به قدری که نسل منقطع نگردد . و از وسوسه شیطان فارغ شود . و خطرات شهوات از دل او بیرون رود . ومنجر به ضعف بدن و اختلال قوا نگردد .

مطلب دوم : سایر صفاتی که متعلق است به قوه شهویه

صفت اول : محبت دنیای دنیه و بیان این صفت و آنچه متعلق به آن است

فصل : حقیقت دنیا فی نفسه

حقیقت دنیا فی نفسه

بدان که : دنیا خود فی نفسه حقیقتی دارد . و در حق بندگان نیز حقیقتی دارد . اما حقیقت خود دنیا عبارت است از : زمین و آنچه بر روی زمین موجود است . و مراد از زمین : املاک و دکاکین و خانه و امثال آنها است . و آنچه بر روی زمین است : معادن است و نباتات و حیوانات . و تحصیل معادن ، غالبا یا به جهت آن است که : آلت کار وشغل خود قرار دهند ، چون : مس و آهن و «ارزیز» (1) و نحو آنها یا از برای زینت وآرایش به آن است مانند : جواهر ، یا از برای داد و ستد است ، چون : طلا و نقره . وتحصیل نباتات اغلب از برای لباس و قوت و غذا و دوا است .

و اما حیوانات را که تحصیل می کنند یا به جهت خدمتکاری و کارفرمودن است ، چون : اسب و استر و کنیزان و غلامان . یا از برای لذت بردن از آنها ، چون : «سراری» (2) وزنان . یا به جهت قوت و یاری جستن از آنها ، چون : اولاد و برادران . یا