معراج السعاده صفحه 524

برای خدا باشد بلکه البته در صورت و حقیقت از دنیااست ، چون : انواع معاصی و محرمات ، و اصناف تنعم به مباحات . و این دنیائی است که علی الاطلاق مذموم است .

دوم آنکه : صورت از دنیا است اما حقیقت آن هم می تواند از برای دنیا باشد و هم می تواند از برای خدا باشد ، چون : اکل و شرب و نکاح و امثال اینها .

سوم آنکه : صورت آن از برای خداست ، اما می تواند شد که حقیقت آن هم از برای خدا باشد و هم از برای دنیا . مثل : علم و عمل و طاعت و عبادت ، که صورت اینها از دنیانیست اما اگر آنها را از برای خدا بجا آورد و تحصیل کند از دنیا نخواهد بود . اما اگرغرض از آن جاه و منصب و شهرت باشد از دنیای ملعونه خواهد بود .

فصل : فقر و غنا و حالتهای آنها

دانستی که دنیا عبارت است از : هر چیزی که در آن از برای بنده پیش از مردن نصیبی هست . خواه نعمت و مال باشد ، یا منصب و جاه ، یا متابعت شهوت شکم و فرج ، یا طلب علو و برتری و تکبر و انتقام و غضب و تشفی غیظ یا غیر اینها . و بالجمله از برای دنیا شعب و فروعی بی حد است . ولیکن اعظم آفات آن که متعلق به قوه شهویه است مال است ، زیرا که : هر زنده ای محتاج به آن است .

و از برای مال ، فواید بسیار ، و آفات و «غوایل» (1) بی شماری است . و تمیز خوب و بدآن در نهایت