معراج السعاده صفحه 532

آن زهر است و هم «تریاق» . (1)

مفاسد آن زهر آن ، و فواید آن تریاقش است . و هر که آنها را بشناسدمی تواند از شر مال احتراز ، و خیر آن را اخذ نماید .

و به جهت این مطلب می گوئیم : اما مفاسد مال بر دو قسم است : مفاسد دنیائی . ودینی و آخرتی .

اما مفاسد دنیائی آن ، زحمتها و شدایدی است که : دیده می شود که اغنیا و مالداران ، از ترس و بیم و حزن و اندوه و هم و غم و پریشانی خاطر و تفرق احوال و تلخی عیش وزحمت در تحصیل مال ، و محافظت و نگاهبانی آن ، و دفع دزد و ظالم و حاسد از آن ، به آن مبتلا و گرفتارند .

آری :

خوش فرش بوریا (2) و گدائی و خواب امن ***کاین عیش نیست در خود اورنگ خسروی

و اما مفاسد دینیه آن ، سه نوع است :

اول آنکه : باعث ارتکاب معاصی گردد ، زیرا که به واسطه مال ، قدرت بر معاصی حاصل ، و راه وصول به آنها آسان می گردد . پس هر گاه شهوت معصیت به حرکت آیدو انسان خود را قادر بر آن ببیند و به سهولت به آن تواند رسید بسا باشد که مرتکب آن شود و گناهی از او سرزند . و اما اگر مایوس از امکان آن گناه باشد و قدرت بر آن نداشته باشد داعیه آن معصیت را نمی کند .

و از این جهت است که گفته اند که : یکی از اسباب عصمت از معصیت ، عدم قدرت بر آن