معراج السعاده صفحه 55

فتنه است ، ومی خواهد که سلطان مملکت بدن ، مطیع و منقاد او شود تا به هر چه فرمان دهد ازفریفتن و شیطنت و افساد و مکر ، اطاعت نموده تجاوز نکند .

و به سبب اختلاف هواهای این قوای اربع ، و تفاوت آرای این چهار سرهنگ است که پیوسته مملکت بدن میدان محار به آنها و معرکه تنازع ایشان است . گاهی در آنجاآثار فرشتگان و اعمال قدسیان ظاهر می شود ، و زمانی که افعال بهایم و چهارپایان از آن هویدا می گردد ، و ساعتی مشغول شغل سباع و درندگان است ، و لحظه ای مظهر آثارشیطان می شود . و همیشه چنین است تا اینکه غلبه کلیه از برای یکی از این قوا حاصل شود ، و دیگران مقهور حکم او گردند . در این هنگام پیوسته آثار آن یک از نفس سرمی زند و صاحب آن داخل در عالم آن می شود .

پس اگر سلطنت از برای قهرمان عقل باشد ، در مملکت نفس آثار ملائکه ظاهرمی گردد ، و احوال مملکت انتظام به هم می رساند ، و صاحب آن داخل در صنف فرشتگان می شود ، و همیشه چنین است . و اگر غلبه از برای دیگران باشد ، آثار آنها درآنجا پیدا می شود و مملکت خراب و ویران گشته ، و امر معاش و معاد اختلال به هم می رساند ، و صاحب آن داخل در حزب بهایم یا سباع یا شیاطین می شود ، نعوذ بالله من ذلک .

قوه عاقله

و مخفی نماند که : منشا نزاع و سبب جدال در مملکت نفس ، قوه عاقله است ، زیرا که آن ، مانع سایر قوا می شود از اینکه آثار خود را به