معراج السعاده صفحه 556

، دنیا را ترک کند ، مثل کسی که یک درهم نقد را دست بردارد که فردادو درهم عاید او شود . و صاحب این مرتبه اگر چه ترک دنیا بر او شاق نیست ، اما بازچنان می داند که از چیزی دست برداشته و معاوضه کرده است . بلکه چون اندک انتظاری را از برای وصول به آخرت ضرور است گاه است عجب به خود کند .

درجه سوم : که درجه اعلی است ، آن است که : دنیا در نظر او مطلقا قدری نداشته باشد . و آن را هیچ بداند ، و «لا شی ء» (1) شمارد ، و به این جهت به شوق و رغبت از آن کناره کند . مانند : کسی که از دانه پشکلی بگذرد و یک دانه «یاقوت رمانی» (2) بگیرد .

چنین شخصی هم ، چنین نمی داند که معاوضه کرده است و از چیزی دست برداشته است .

و باعث این مرتبه ، کمال معرفت به حقیقت دنیا و آخرت است ، زیرا که : صاحب معرفت کامل ، یقین دارد که : دنیا نسبت به آخرت پست تر است از پشکل نسبت به یاقوت . بلکه قطع نظر از آخرت می داند که : دنیا خود ، به غیر از مثل پشکل ، چیزدیگری نیست .

و ارباب معرفت گفته اند که : کسی که دنیا را به جهت آخرت ترک کند ، مثل کسی است که : می خواهد داخل خانه پادشاهی شود ، و سگی در آن خانه باشد که ممانعت کند ، لقمه نانی پیش او بیندازد و سگ را به آن مشغول کرده داخل خانه شود . و خود رابه خلوت خاص رسانیده و غایت تقرب از برای