معراج السعاده صفحه 580

دل*** کمترین ملک تو از ماه بود تا ماهی

خشت زیر سر و بر تارک هفت اختر پای*** دست قدرت نگرو منصب صاحب جاهی

فصل : فضیلت فقیر صابر و راضی ، بر غنی شاکر و سخی

فضیلت فقیر صابر و راضی ، بر غنی شاکر و سخی

شبهه ای نیست در اینکه : فقر ، با صبر و رضا و قناعت ، افضل و بهتر است از غنای باحرص و امساک و بخل . و همچنین شک نیست که غنای با سخاوت و بذل مال در راه خدا و تعمیر طریق آخرت ، بهتر است از فقر با حرص و شکایت . و لیکن در دو موضع خلاف است .

اول در این که : آیا فقیر صابر راضی ، که به اندک چیزی قانع باشد و نارضائی از فقرخود نداشته باشد بهتر است ، یا غنی سخی ، که مال خود را در راه خدا بذل نماید ؟ بعضی اول را ترجیح داده اند . و بعضی ثانی را . و این سخن در صورتی است که : آن غنی هم دل بستگی به مال نداشته باشد و وجود و عدم مال در نزد او مساوی باشد . و علامت آن ، این است که : اگر آنچه دارد از دست او در رود مطلقا در دل او تفاوتی به هم نرسد واصلا حزن بر او دست ندهد . و آن فقیر هم به این نحو باشد که : اگر ثروتی به او عایدشود با بی چیزی نزد او تفاوتی نکند . اما با وجود علاقه و محبت غنی به مال ، سخنی نیست که هر چه عطا و بذل در راه خدا کند ، فقیر راضی افضل است . و اگر فقیر هم علاقه به دنیا داشته باشد هر کدام علاقه و محبت