معراج السعاده صفحه 624

که : هر چیزی که سزاوار باشد ، خواه به حسب شرع و خواه به حسب مروت و عادت ، مضایقه نکند . و بخیل ، آن است که : در یکی از آنها تنگ گیری و مضایقه کند . و تعیین مقدار آن را نمی توان کرد . هر گاه کسی مال بسیاری داشته باشدو آنچه به حسب شرع و تعارف و مروت لازم باشد به جا آورد ، و لیکن از قدر لازم تجاوز نکند . و مستحبات و مستحسنات را به جا نیاورد . بلکه مال خود را به جهت روزبینوائی و حوادث روزگار محافظت کند . چنین کسی اگر چه در نزد عوام مردم بخیل نباشد و لیکن در نظر خواص ، از صفت بخل خالی نیست . و او را جواد و کریم نگویند ، زیرا که : در نزد ایشان صفت جود و سخاوت آن است که : در بذل مال ، غرض دنیوی نداشته باشد .

پس کسی که بخشش و عطا می کند به جهت مدح و ثنا و شهرت و نام نیک ودست آوردن دل مردم و تحصیل محبت ایشان و یاری جستن از آنها ، سخی و جوادنیست . بلکه اهل معامله است و شهرت و مدح و امثال آن را به مال خود می خرد .

فصل : نکات باطنیه سخاوت

نکات باطنیه سخاوت

اشاره شد به اینکه : بذل و عطائی که لازم صفت جود و سخاوت است شامل اموری چند است که بعضی از آنها واجب و برخی مستحب است . و در خصوص فضل و ثواب هر یک از آنها اخباری وارد شده ، و هر کدام را آداب و شرایط ظاهریه و نکته و دقایق باطنیه ای است . و