معراج السعاده صفحه 673

. و تفصیل احکام شرعیه آنها در کتاب احیاء موات از کتب فقهیه است .

دوم : آنچه به قهر و غلبه از کسی که مال او حلال است ، گرفته شود . مثل غنیمت کفار حربی و اموال ایشان . و آن نیز از برای مسلمین حلال است ، به شروطی که در کتاب جزیه از فقه مذکور است .

سوم : آنچه به حکم شرع ، یا رضای مالک ، - از زنده یا مرده - ، بدون عوض به دیگری منتقل شود . مثل صدقات و بخشش و میراث . و این قسم ، حلال است هرگاه آن کسی که تحصیل اینها را کرده بود از مداخل حلال به دست آورده باشد . و سایر شروطی را که در کتاب هبه و مواریث و وصایا و صدقات از فقه مضبوط است جامع باشد .

چهارم : آنچه به معاوضه و تراضی به دیگری نقل نمود . و این نیز حلال است هرگاه جامع شروط و آدابی که در فن معاملات فقه مذکور است،از بیع و«سلم» (1) و اجاره و صلح و«شرکت» (2) و «جعاله» (3) و غیر اینها باشد .

پنجم : آنچه از زراعت و منافع حیوانات به دست می آید . و آنها حلال است هر گاه زمین و تخم و آب حلال باشند . و اینها مداخل حلال است که طالب نجات باید آنچه کسب می کند از یکی از این مداخل باشد به موافق فتوای فقیه عادل حی جامع الشرایط .

مداخل غیرحلال

مداخل غیرحلال

و هر مالی که از یکی از این مداخل نباشد ، یا جامع آداب و شروط نباشد حلال نیست . و کسی که طالب سعادت باشد باید

1- 64. شرکت از عقود اسلامی است و آن عبارت است از : اجتماع حقوق مالکان متعدد در یک شی ء به نحو اشاعه و جواز تصرف آنان در او .
2- 65. جعاله از عقود شرعیه است که : نتیجه آن ، عاید شدن منفعتی است در مقابل مالی . مانند : کسی که می گوید : هر کس لباس مرا بدوزد نصف بهای آن را به وی می دهم رک : معارف و معاریف ، ج 2 ص 597 و فرهنگ اصطلاحات فقه اسلامی ، ص 81
3- 66. سستی .