معراج السعاده صفحه 679

فضول . یعنی : سخنان بی فایده گفتن ، و تکلم کردن به چیزی که نه در کار دنیا آید و نه در کار آخرت . و اگر چه این حرام نباشد ولی بسیارمذموم است ، زیرا که : باعث تضییع اوقات ، - که سرمایه تجارت است - می شود . و آدمی را از ذکر خدا و فکر در صنایع او باز می دارد . و بسا باشد که از یک «لا اله الا الله» یا «سبحان الله» گفتن قصری از برای آدمی بنا می کنند . یا از فکری ، دری از درهای الهیه بر خانه دل گشوده می شود . پس چه زیانکاری از این بالاتر که آدمی تواند گنجی راتحصیل کند ، آن را گذاشته و عوض آن کلوخی بردارد ، که از آن هیچ منتفع نتوان شد .

پس هرکه ذکر خدا و فکر در عجایب قدرت او را ترک کند و مشغول نقل بی فایده شود ، گو گناه نکرده باشد و لیکن سود بسیاری از دست او در رفته است .

آری : سرمایه بنده ، اوقات اوست . و چون آن را به مصرف بی فایده برساند ، و از آن ، چیزی به جهت روز درماندگی ذخیره نکند ، سرمایه خود را ضایع کرده است .

کاشکی قیمت انفاس بدانستندی ***تا دمی چند که ماندست غنیمت شمرند

علاوه بر این ، غالب آن است که : چون در سخنان بی فایده گشوده شد ، کلام می کشدبه حکایت معاصی و دروغ و غیبت و امثال اینها . و از این جهت مذمت بسیار درخصوص آن وارد شده است .

مروی است که : «در جنگ