معراج السعاده صفحه 68

امثال آن می شود ، و «شجاعت» ، منشا صبر ، علو همت ، حلم ، و قار و نحو اینها می گردد ، و «عفت» ، سبب سخاوت ، حیا ، امانت ، گشاده رویی و مانند اینها می شود .

پس ، سر همه اخلاق حسنه این چهار فضیلت است :

اول «حکمت» : و آن عبارت است از : شناختن حقایق موجودات به طریقی که هستند ، و آن بر دو قسم است : «حکمت نظری» ، و آن علم به حقایق موجوداتی است که وجود آنها به قدرت و اختیار ما نیست . و «حکمت عملی» ، و آن علم به حقایق موجوداتی است که وجود آنها به قدرت و اختیار ماست ، مانند افعالی که از ما صادرمی شود .

دوم «عفت» : و آن عبارت است از : مطیع بودن قوه شهویه از برای قوه عاقله ، وسرکشی نکردن از امر و نهی عاقله تا آنکه صاحب آن از جمله آزادگان گردد ، و ازبندگی و عبودیت هوا و هوس خلاصی یابد .

سیم «شجاعت» : و آن عبارت است از : انقیاد و فرمانبرداری قوه غضبیه از برای عاقله ، تا آنکه آدمی نیفکند خود را در مهالکی که عقل حکم به احتراز از آنها کند ، ومضطرب نشود از آنچه عقل حکم به عدم اضطراب از آنها می کند .

چهارم «عدالت» : و آن عبارت است از : مطیع بودن قوه عامله از برای قوه عاقله ، ومتابعت آن عاقله را در جمیع تصرفاتی که در مملکت بدن می کند ، یا در خصوص بازداشتن آن غضب و شهوت را در تحت اقتدار