معراج السعاده صفحه 724

و ترسناک باشند ، پس باید از خدای بپرهیزند و سخن نیک بگویند» . (1)

و والد ماجد حقیر در جامع السعادات فرموده است که : «ظاهر آن است که : مؤاخذه اولاد به سبب ظلم پدران ، مخصوص اولادی است که به ظلم پدران خود راضی بوده اند . یا اولادی که از ظلم پدر به ایشان اثری رسیده باشد ، چون مالی که به ایشان منتقل شده باشد» . (2)

و بعضی از علما در سر این ، گفته که : دنیا دار مکافات و انتقام است ، و باید مکافات هر ظلمی در دنیا بشود . گو بعضی از آن به روز قیامت افتد . و این انتقام هم از برای ظالم فایده دارد و هم از برای مظلوم ، اما از برای ظالم ، به جهت اینکه : چون این را شنید ومطلع شد که هر ظلمی را در دنیا مکافاتی است ، بسا باشد که از ظلم کردن باز ایستد . و امااز برای مظلوم ، به جهت اینکه : او از اطلاع بر این شاد و مستبشر می گردد . و علاوه بر ثواب اخروی ، فرح در دنیا نیز از برای او حاصل می شود .

لب خشک مظلوم را گو بخند ***که دندان ظالم بخواهند کند

پس آنچه به اولاد ، و اولاد اولاد ظالم ، از ظلم می رسد اگر چه ظاهرا بر او ظلم است و لیکن در معنی نعمتی است از خدا بر او ، که فایده از برای دیگران نیز دارد . پس هر که را اندک عقل و شعوری بوده باشد ، و دشمن خود و بازماندگان