معراج السعاده صفحه 76

که کار فرمودن فکر است در زاید از آنچه سزاوار است ، و عدم ثبات فکر در موضعی معین ، و این در طرف افراط است .

و دیگری «بلاهت» ، و آن معطل بودن قوه فکریه و کار نفرمودن آن در قدرضرورت یا کمتر از آن است و این در طرف تفریط است . و گاهی از اول به فطانت و ازدوم به جهل بسیط تعبیر می شود .

و دو تا در مقابل شجاعت اند : یکی «تهور» ، که آن رو آوردن به اموری است که عقل حکم به احتراز از آنها می نماید ، و این در طرف افراط است ، و دیگری «جبن» ، وآن روگردانیدن از چیزهایی است که نباید از آنها روگردانید و آن در جانب تفریط است .

و دو تا در برابر عفت اند : یکی «شره» ، که عبارت از غرق شدن در لذات جسمیه است بدون ملاحظه حسن آن در شریعت مقدسه یا به حکم عقل ، و این افراط است ، ودیگری «خمود» ، و آن میرانیدن قوه شهویه است به قدری که ترک کند آنچه را که ازبرای حفظ بدن یا بقاء نسل ضروری است ، و این تفریط است .

و دو تا در ازای عدالت اند : یکی «ظلم» ، که تصرف کردن در حقوق مردم و اموال آنهاست بدون حقی ، و این افراط است ، و دیگری «تمکین ظالم را از ظلم بر خود آن شخص بر سبیل خواری و مذلت با وجود قدرت بر دفع آن» .

و لیکن این در عدالت به معنی مصطلح در میان اکثر مردم است . و اما بنا به تفسیری که گذشت که