معراج السعاده صفحه 783

باشد . و خیر خواه مردمان ، و مهربان به ایشان باشد . و ایشان را به لطف و گفتار نیک به خوبی بخواند . و معرفت به تفاوت اخلاق مردم داشته باشد ، تا باهر کسی به نوعی که باید رفتار کند . و به مکرهای نفس مکاره و کید شیطان ، بینا و داناباشد . هر اذیتی از مردم به او رسد بر آن صابر باشد ، و در صدد مکافات ایشان نباشد .

شکایت از ایشان نکند و حمیت و عصبیت بکار نبرد . و از برای نفس خود به غیظ نیاید .

نیت خود را از برای خدا خالص سازد و استعانت و یاری از او جوید . پس اگر مردم نافرمانی کنند و با او جفا نمایند صبر کند . و اگر فرمان او برند و سخن او را قبول کنندشکر گزاری ایشان را کند . و امر خود را به خدا واگذارد . و به عیب خود بینا باشد» . (1)

شرایط امر و نهی شونده

و مخفی نماند که آنچه ذکر شد شرایط و آداب آن کسی بود که امر به معروف ونهی از منکر می نماید . و اما کسی را که باید امر و نهی کرد شرط او در غالب آن است که :

عاقل و بالغ باشد . بلی : در بعضی از منکرات این شرط نیست ، چون اگر کسی طفل یادیوانه را ببیند که شراب می خورد بر او واجب است که شراب را بریزد و او را منع کند .

و همچنین اگر دیوانه ای را ببیند که با دیوانه لواط یا زنا می کند ، یا با حیوانی جمع شده باید او