معراج السعاده صفحه 837

که : «بر شما باد حذر کردن از مراء وخصومت ، که اینها دلها را بیمار می کند و بر برادران ، نفاق می رویاند» . (1)

و از امام به حق ناطق ، جعفر بن محمد الصادق علیه السلام مروی است که : «ازخصومت احتراز کنید که آن ، دل را مشغول و گرفتار می کند . و باعث کینه و نفاق می گردد» . (2)

و شک در این نیست که اکثر فتنه ها و ناخوشیها از خصومت برخاسته .

ممدوح بودن خصومت در حق شرعی

و مخفی نماند که : کسی که به جهت استیفای مقصود خود در صدد خصومت بر می آید اگر مقصود او حق مالی باشد یا حق ثابتی دیگر که شرعا مستحق آن بوده باشد ، آن خصومت مذموم نیست ، بلکه به مقتضای غیرت ، ممدوح است . بلکه آن خصومتی که مذموم است ، در طلب چیزی است که : باطل و به غیر حق باشد . یا یقین به حقیت آن و استحقاق نداشته باشد ، مثل : خصومتی که وکیل «دار القضاء» (3) می کند . چون او پیش از آنکه بداند حق با کدام طرف است از طرف یکی وکیل می شود و دامن خصومت بر میان می زند . و بدون علم و یقین ، از یک جانب گفتگو می کند . و به این در وآن در می زند و مال مسلمانان را ضایع می کند . و بدون عوض و غرض ، و زر و وبال غیررا متحمل می گردد . و چنین کس ، زیانکارترین مردمان ، و احمق ترین ایشان است .

فاسق ، محروم ، و در قیامت ، معذب و ملوم است .

ره کاروان شیر مردان زنند*** ولی جامه مردم بر ایشان

1- 8. کافی ، ج 2 ، ص 300 ، ح 1 .
2- 9. کافی ، ج 2 ، ص 301 ، ح 8 .
3- 10. دادگستری